Menoraji, adet kanamalarının anormal fazla veya uzun sürdüğü durumu ifade eden tıbbi bir terimdir. Adet kanamasının fazla olması kadınlarda yaygın bir endişe durumu olsa da, çoğu kadın menoraji olarak tanımlanacak kadar şiddetli kan kaybı yaşamaz.
Menoraji durumunda adet olduğunuzda olağan aktivitelerin sürdürülmesinde zorluk yaşanır. Çünkü çok fazla kan kaybı ve kramplar vardır. Adet kanamalarının fazla olması kişide kaygı, korku ve endişe yaratır. Menoraji için birçok etkili tedavi yöntemi bulunmaktadır.
Menoraji belirti ve semptomları şunları içerebilir:
Anormal vajinal kanama durumunda doktorunuza başvurunuz.
Bazı durumlarda, ağır adet kanamasının nedeni bilinmemektedir. Ancak bazı haller menorajiye neden olabilir. Yaygın nedenler şunlardır:
Hormon dengesizliği: Normal bir adet döngüsünde, östrojen ve progesteron hormonları arasındaki denge, adet sırasında dökülen rahim zarının (endometriyum) kalınlığını düzenler. Eğer bir hormon dengesizliği olursa, rahim içi zar kalınlığı artar ve sonunda ağır adet kanaması ile düşer. Polikistik over sendromu (PCOS),obezite, insülin direnci ve tiroid problemleri dahil olmak üzere bir dizi durum hormon dengesizliklerine neden olabilir.
Yumurtalık disfonksiyonu: Yumurtalıklarda adet döngüsü sırasında yumurtlama olmazsa(anovülasyon),vücudunuz normal adet döngüsü sırasında olduğu gibi progesteron hormonu üretmez. Bu durum hormon dengesizliğine yol açar ve menorajiye neden olabilir.
Rahim miyomları: Uterusun bu kanserli olmayan (iyi huylu) tümörleri çocuk doğurma yıllarınızda ortaya çıkar. Uterin fibroidler normalden daha uzun veya fazla menstrüel kanamaya neden olabilir.
Polipler: Rahim içi kaviteye doğru olan polipler (küçük, iyi huylu lezyonlar),ağır veya uzun süreli adet kanamasına neden olabilir.
Adenomyozis: Adenomiyozis, rahim içi zardaki bezlerin uterus kasına gömülmesidir. Adenomiyozis sıklıkla ağır kanama ve ağrılı adet dönemlerine neden olur.
Rahim içi araç (RİA): Menoraji, doğum kontrolü için hormonal olmayan intrauterin bir aracın kullanılmasının iyi bilinen bir yan etkisidir. Bu durumda alternatif doğum kontrol seçenekleri doktor ile birlikte planlanacaktır.
Hamilelik komplikasyonları: Düşük ağır kanamalı bir dönemin nedeni olabilir. Hamilelik sırasında ağır kanamanın bir başka nedeni, plasentanın daha aşağı veya plasenta previa gibi olağandışı yerleşimidir.
Kanser: Rahim kanseri ve serviks kanseri, özellikle menopoz sonrası dönemde veya geçmişte aşırı adet kanamasına neden olabilir.
Kalıtsal kanama bozuklukları: Önemli bir kan pıhtılaşma faktörünün eksik veya bozulmuş olduğu bir durum olan von Willebrand hastalığı gibi bazı kanama bozuklukları anormal adet kanamasına neden olabilir.
İlaçlar: Antienflamatuar ilaçlar, östrojen, progestin gibi hormonal ilaçlar ve antikoagülanlar ağır veya uzun menstrüel kanamaya katkıda bulunabilir.
Diğer tıbbi durumlar: Karaciğer veya böbrek hastalığı da dahil olmak üzere bir dizi başka tıbbi durum menoraji ile ilişkili olabilir.
Risk faktörleri yaşa ve menorajinizi açıklayabilecek başka tıbbi durumlarınız olup olmadığına göre değişir. Normal bir adet döngüsünde, yumurtaların yumurtalıklardan salınması sonrası progesteron üretimini uyarılır. Yumurtlama sorunu olduğunda yetersiz progesteron ağır adet kanamasına neden olabilir.
Ergen kızlarda menoraji tipik olarak anovülasyondan kaynaklanır. Ergen kızlar, ilk adet dönemlerinden (menarş) sonraki ilk yıl özellikle anovulatuar döngülere eğilimlidir.
Üreme çağındaki kadınlarda menoraji tipik olarak fibroidler, polipler ve adenomyoz dahil uterin patolojiden kaynaklanır. Bununla birlikte, rahim kanseri, kanama bozuklukları, ilaç yan etkileri, karaciğer veya böbrek hastalığı gibi diğer problemler de göz ardı edilmemelidir.
Aşırı veya uzun süreli adet kanaması, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli tıbbi durumlara yol açabilir;
Anemi: Menoraji, dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerinin sayısını azaltarak kan kaybı anemisine neden olabilir. Dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerinin sayısı, kırmızı kan hücrelerinin dokulara oksijen taşımasını sağlayan bir protein olan hemoglobin ile ölçülür. Demir eksikliği anemisinde kırmızı kan hücreleri azalır. Vücudunuz bunu kompanse etmek için daha fazla hemoglobin üretmek ister. Bu nedenle demir depolarınızı kullanır. Menoraji, demir eksikliği anemisi riskini artıracak kadar demir düzeylerini düşürebilir. Belirti ve semptomlar ciltte soluklaşma, halsizlik ve yorgunluğu içerir. Demir eksikliği anemisinde diyetin de rolü olsa da sorun ağır adet dönemleri ile birlikte karmaşık bir hal alır.
Şiddetli ağrı: Ağır adet kanaması ile birlikte, ağrılı adet krampları (dismenore) olabilir. Bazen menoraji ile ilişkili kramplar tıbbi değerlendirme gerektirecek kadar şiddetlidir.
Doktorunuz tıbbi geçmişinizi ve adet döngülerinizi soracaktır. Adet kanamanızın ne kadar ağır olduğu ve onu kontrol etmek için ne kadar ped ve tampon ihtiyacınız olduğuna dair bilgiler önemlidir. Daha sonra doktor önce fizik muayene yapacaktır. Sonrasında bir veya daha fazla test veya prosedür önerilebilir;
İlk testlerinizin sonuçlarına dayanarak, doktorunuz aşağıdakiler de dahil olmak üzere daha fazla test önerebilir;
Doktorlar diğer olası başka nedenleri dışlandıktan sonra menoraji tanısından emin olabilirler.
Menoraji için özel tedavi, aşağıdakileri içeren bir dizi faktöre dayanmaktadır;
Menoraji için tıbbi tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
Steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAI): NSAI ilaçlar adet kan kaybını azaltmaya yardımcı olur. NSAI ilaçlar ağrılı adet kramplarını (dismenore) hafifletmede kullanılmaktadır.
Traneksamik asit: Adet kan kaybını azaltmaya yardımcı olur. Sadece kanama sırasında kullanılabilir.
Oral kontraseptifler: Doğum kontrolü sağlamanın yanı sıra, oral kontraseptifler adet döngülerini düzenlemeye yardımcı olabilir. Aşırı veya uzun süren adet kanaması ataklarını azaltabilir.
Oral progesteron: Progesteron hormonu hormon dengesizliğini düzeltmeye ve menorajiyi azaltmaya yardımcı olabilir.
Hormonlu spiral: Bu rahim içi araç, rahim zar kalınlığını, dolayısı ile adet kanamasını ve krampları azaltan bir tür progesteron hormonu salgılar.
Hormon ilacı kullanmaya bağlı menorajiniz varsa, doktorunuz ilacınızı değiştirerek veya durdurarak durumu tedavi edebilir.
Menorajiye bağlı aneminiz varsa, doktorunuz düzenli olarak demir takviyeleri almanızı önerebilir. Demir seviyeleriniz düşük ancak henüz anemik değilseniz, anemik olana kadar beklemek yerine doktorunuz demir takviyesine başlayabilir.
Tıbbi tedavi başarısız olursa menoraji için cerrahi tedaviye ihtiyacınız olabilir. Girişimsel ve cerrahi menoraji tedavi seçenekleri şunları içerir:
Dilatasyon ve küretaj (D&C): Bu işlem için rahim ağzı çeşitli yöntemlerle açılır (genişletir) ve daha sonra adet kanamasını azaltmak için rahim içi zardan doku alınır. Bu kürtaj yöntemi yaygın olmasına, sıklıkla akut veya aktif kanamayı başarılı bir şekilde tedavi etmesine rağmen, menoraji tekrarlarsa ek D&C işlemine ihtiyaç olabilir.
Uterin arter embolizasyonu: Menorajisi miyomlardan kaynaklanan kadınlar için uygulanan bu prosedürün amacı, uterus arterlerini bloke edip kan akımını keserek rahimdeki miyomları küçültmektir. Uterin arter embolizasyonu için, cerrah uyluktaki ana femoral arterden bir kateter ilerletir. Kateter üzerinden fibroide kan akışını azaltan çeşitli mikropartiküller enjekte edilerek tedavi yapılır.
Foküslenmiş ultrason cerrahisi: Uterin arter embolizasyonuna benzer şekilde, foküslenmiş ultrason cerrahisi miyomları küçülterek miyomların neden olduğu kanamayı tedavi eder. Bu prosedür, fibroid dokusunu yok etmek için ultrason dalgaları kullanır. Bu prosedür için herhangi bir kesi gerekmez.
Miyomektomi: Bu işlem miyomların cerrahi olarak çıkarılmasını içerir. Miyomların sayısına, boyutuna ve konumuna bağlı olarak, cerrah miyomektomiyi açık karın ameliyatı kullanarak, birkaç küçük insizyonla laparoskopik olarak veya vajina ve serviks yoluyla histeroskopik olarak yapabilir.
Endometrial ablasyon: Bu işlem ile rahim içi zar (endometriyum) ortadan kaldırılır. Prosedür, dokuyu yok etmek için endometriyuma uygulanan bir lazer, radyofrekans veya ısı kullanır. Endometriyal ablasyondan sonra, çoğu kadının çok daha hafif adet dönemleri olur. Endometriyal ablasyon sonrası hamilelikte gelişebilecek birçok komplikasyon bildirilmiştir. Bu işlemin yapıldığı kadınlara sonrasında gebelik önerilmez. Daha önce endometriyal ablasyon yapıldıysa, menopoza kadar güvenilir ve kalıcı bir kontrasepsiyon önerilir.
Endometrial rezeksiyon: Bu cerrahi yöntem, rahim içi zarı çıkarmak için elektrocerrahi tel halkası kullanır. Hem endometriyal ablasyon hem de endometriyal rezeksiyon, çok ağır adet kanaması olan kadınlara yarar sağlar. Bu işlemden sonra hamilelik önerilmez.
Histerektomi: Histerektomi rahim ve rahim ağzını çıkarmak için yapılan cerrahi steriliteye neden olan ve adet dönemlerini sona erdiren kalıcı bir prosedürdür. Histerektomi anestezi altında yapılır. Bu ameliyat hastaneye yatmayı gerektirir. Yumurtalıkların ek olarak çıkarılması (bilateral ooferektomi) erken menopoza neden olabilir.
Bu cerrahi prosedürlerin çoğu ayakta tedavi bazında yapılır. Genel bir anestezi almanız gerekebilse de, muhtemelen aynı gün taburcu olup eve gidebilirsiniz. Cerrahi miyomektomi veya histerektomi genellikle hastanede yatmayı gerektirir. Menoraji, tiroid hastalığı gibi başka bir durumun belirtisi olduğunda, bu durumun tedavisi genellikle daha hafif adet dönemleri ile sonuçlanır.