Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanıİletişim
Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum UzmanıİletişimRahim ağzı kanseri (serviks kanseri) rahmi vajinaya bağlanan uterusun alt kısmı olan rahim ağzının hücrelerinde ortaya çıkan bir kanser türüdür.
Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olan insan Papilloma virüsünün (HPV) çeşitli suşları, rahim ağzı kanserlerinin çoğunda rol oynar.
HPV'ye maruz kalındığında, vücudun bağışıklık sistemi virüsün zarar vermesini önler. Bununla birlikte, insanların küçük bir yüzdesinde, virüs yıllarca hayatta kalarak bazı rahim ağzı hücrelerinde kanser dönüşümüne neden olur.
Tarama testleri yapıldığında ve HPV enfeksiyonuna karşı koruma sağlayan bir aşı kullanıldığında serviks kanseri gelişme riskiniz azalacaktır.
Erken evre rahim ağzı kanseri genellikle hiçbir belirti veya semptom vermez. Daha ileri serviks kanserinin belirtileri ve semptomları ise şunlardır;
Rahim ağzı kanseri, rahim ağzındaki sağlıklı hücrelerin DNA'larında çeşitli mutasyonlar geliştirdiğinde başlayabilir. Hücrenin DNA'sı, bir hücreye ne yapacağını söyleyen talimatları verir.
Sağlıklı hücreler belirli bir hızda büyür ve çoğalır. Sonunda belli bir zamanda ölürler. Bazı mutasyonlar hücrelere aşırı büyümelerini ve kontrolden çıkmalarını iletir ve bu hücreler ölmez. Biriken anormal hücreler bir kitle (tümör) oluşturur. Kanser hücreleri yakındaki dokuları istila edebilir. Ayrıca vücudun başka yerlerine yayılarak (metastaz) ana kitle dışına uzanabilir.
Rahim ağzı kanserinde genellikle HPV rol alır. HPV çok yaygındır ve virüsü olan çoğu insan kanser geliştirmez. Genetik, çevresel veya yaşam tarzı seçimleri gibi diğer faktörler rahim ağzı kanseri gelişiminde hep birlikte belirleyici olur.
Sahip olduğunuz rahim ağzı kanseri türü prognozun ve tedavinin belirlenmesinde yardımcı olur. Ana serviks kanseri türleri şunlardır;
Bazen her iki hücre tipi de rahim ağzı kanserinde rol oynar. Çok nadiren, serviksin diğer hücrelerinde kanser ortaya çıkar.
Rahim ağzı kanseri için risk faktörleri şunlardır;
Birden fazla cinsel partner: Cinsel partner sayınız arttıkça HPV bulaşma riski artar.
Erken cinsel aktivite: Erken yaşta cinsel ilişki HPV riskini artırır.
Cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlar: Klamidya, bel soğukluğu, sifiliz ve HIV/AIDS gibi cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonlara sahip olmak HPV riskini artırır.
Zayıf bağışıklık sistemi: Eğer bağışıklık sistemi başka bir sağlık sorunundan dolayı zayıflamış ise rahim ağzı kanserine yakalanma olasılığı daha yüksek olabilir.
Sigara içmek: Sigara içmek yassı hücreli serviks kanseri ile ilişkilidir.
Düşük önleme ilacına maruz kalma: Anneniz hamile iken özel bir düşük önleme ilacı aldıysa, berrak hücreli adenokarsinom adı verilen belirli bir serviks kanseri riski artabilir.
Rahim ağzı kanseri riskinizi azaltmak için;
HPV aşısı hakkında bilgi alma: HPV enfeksiyonunu önlemek için aşı olmak rahim ağzı kanseri ve HPV ile ilişkili diğer kanser riskinlerini azaltabilir. Doktorunuzdan HPV aşısının sizin için uygun olup olmadığını öğrenebilirsiniz.
Rutin Pap testleri yapılması: Pap testleri rahim ağzının prekanseröz lezyonlarını tespit edebilir. Bu nedenle rahim ağzı kanserini önlemek için uygulanabilir. Çoğu otör, 21 yaşında rutin Pap testlerine başlanıp birkaç yılda bir tekrarlanmasını önermektedir.
Güvenli cinsel ilişki: Her cinsel ilişkide prezervatif kullanmak ve cinsel partner sayısını sınırlamak, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları önleyerek rahim ağzı kanseri riskini azaltır.
Sigara: Sigara bir risk faktörüdür. Eğer sigara içiyorsanız, bırakmanıza yardımcı olacak stratejiler hakkında doktorunuzla konuşun.
Tarama testleri, ilerde kansere dönüşebilecek prekanseröz hücrelerin saptanmasına yardımcı olur. Çoğu kılavuz 21 yaşından sonra kanser öncesi değişiklikler için taramaya başlamayı önermektedir.
Tarama testleri şunları içerir;
Pap testi: Pap testi sırasında doktorunuz rahim ağzındaki hücrelerden örnek alır. Daha sonra bu örnekler laboratuvarda anormallikler açısından incelenir. Pap testi, servikste kanser hücreleri ve rahim ağzı kanseri riskini artıran değişiklikler gösteren hücreler de dahil olmak üzere anormal hücreleri tespit edebilir.
HPV DNA testi: HPV DNA testi ile bu virüs tiplerinden herhangi biri ile enfekte olup olmadığına bakılır. HPV rahim ağzı kanseri açısından önemli bir risk faktörüdür.
Rahim ağzı kanserinden şüpheleniliyorsa, doktor rahim ağzının kapsamlı bir muayenesi ile işe başlar. Anormal alanları kontrol etmek için özel bir büyütme aleti olan kolposkop kullanır. Kolposkopik muayene sırasında doktor laboratuvar testi için bir rahim ağzı hücre örneği (biyopsi) alır. Doku almak için şunlar kullanılabilir;
Punch biyopsi: Özel bir biyopsi aleti ile dokudan parça alınması işlemidir.
Endoservikal küretaj: Kaşık şeklinde bir alet (küret) veya ince bir fırça ile rahim ağzından doku örneği alınır.
Punch biyopsisi veya endoservikal küretaj sonucu endişe verici ise, aşağıdaki testler yapılabilir;
Elektrik teli halkası: Küçük bir doku örneği elde etmek için, ince teli olan özel bir alet kullanılır. Genellikle bu işlem lokal anestezi altında yapılır.
Koni biyopsisi (konizasyon): Doktorun laboratuvar testi için daha derin servikal hücre katmanları elde etmesini sağlayan bir prosedürdür. Genel anestezi altında yapılan bir işlemdir.
Rahim ağzı kanseri teşhisi konduğunda, kanserin evresini (yayılım düzeyi) belirlemek için başka test ve görüntüleme yöntemleri gerekir. Kanser evresi tedaviye karar vermede önemli bir faktördür.
Evreleme yöntemleri şunları içerir;
Görüntüleme yöntemleri: Röntgen, BT, MR görüntüleme ve pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi testler, kanserin rahim ağzının uzağına yayılıp yayılmadığını göstermede yardımcı olur.
Mesane ve rektumun görsel değerlendirilmesi: Mesane ve rektumun görsel değerlendirilmesi, bu iş için tasarlanmış özel aletler ile yapılır.
Rahim ağzı kanseri tedavisi, kanserin evresi, sahip olduğunuz diğer sağlık sorunları gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Ameliyat, radyasyon, kemoterapi veya üçünün kombinasyonu tedavide kullanılabilir.
Erken evre rahim ağzı kanseri tipik olarak ameliyatla tedavi edilir. Hangi ameliyatın size uygun olduğu, kanserin büyüklüğü, evresi ve gelecekte hamile kalmayı isteyip istemediğinize bağlı olacaktır.
Seçenekler şunları içerebilir;
Sadece kanserli dokunun çıkartılması: Çok küçük bir serviks kanseri için, kanseri tamamen bir koni biyopsisi ile çıkarmak mümkün olabilir. Bu prosedür, koni şeklindeki bir servikal doku parçasının kesilmesini, ancak geri kalan serviksin sağlam bırakılmasını içerir. Bu seçenek, gelecekte hamile kalmayı düşünmenizi mümkün kılabilir.
Rahim ağzının çıkarılması ameliyatı (trakelektomi): Erken evre rahim ağzı kanseri, serviks ve çevresindeki bazı dokuları kaldıran radikal trakelektomi prosedürü ile tedavi edilebilir. Rahim bu işlemden sonra kalır, bu nedenle isterseniz hamile kalmak mümkün olabilir.
Rahim ağzı ve uterusun birlikte çıkarılması (histerektomi): Çoğu erken evre rahim ağzı kanseri, serviks, uterus, vajinanın bir kısmı ve yakındaki lenf bezlerinin çıkarılmasını içeren radikal histerektomi operasyonu ile tedavi edilir. Histerektomi erken evre rahim ağzı kanserini tedavi edebilir. Nüksü önleyebilir. Ancak rahmin çıkarılması hamile kalmayı imkansız hale getirir.
Büyük bir insizyon yerine karında birkaç küçük insizyon yapılmasını içeren minimal invaziv histerektomi, erken evre serviks kanseri tedavisi için bir seçenek olabilir. Minimal invaziv cerrahi geçiren kişiler daha çabuk iyileşme ve hastanede daha az kalma eğilimindedir. Ancak bazı araştırmalar minimal invaziv histerektominin geleneksel histerektomiden daha az etkili olabileceğini göstermektedir. Minimal invaziv cerrahi düşünüyorsanız, bu yaklaşımın yararları ve riskleri bilinmelidir.
Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için X-ışınları veya protonlar gibi yüksek enerjili ışınları kullanır. Radyasyon tedavisi, genellikle lokal ilerlemiş rahim ağzı kanseri için birincil tedavi olarak kemoterapi ile birleştirilir. Kanserin tekrarlama riski varsa, ameliyattan sonra da kullanılabilir.
Radyoterapi uygulamaları;
Henüz menopoza girmemiş kadınlarda, radyasyon tedavisi menopoza neden olabilir. Radyasyon tedavisinden sonra hamile kalmayı düşünmek istiyorsanız, doktorunuza tedavi başlamadan önce yumurtalarınızı korumanın yollarını danışın.
Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için kullanılan ilaç tedavileridir. Kemoterapi bir damardan verilebilir veya hap şeklinde alınabilir. Bazen her iki yöntem de kullanılır.
Lokal ilerlemiş rahim ağzı kanseri için, kemoterapi radyasyonun etkilerini artırabileceğinden, düşük doz kemoterapi genellikle radyasyon terapisi ile birleştirilir. Çok ilerlemiş kanserin semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olmak için daha yüksek dozlarda kemoterapi gerekebilir.
Hedefli ilaç tedavileri, kanser hücrelerinde bulunan spesifik zayıflıklara odaklanır. Bu zayıflıkları bloke ederek, hedefli ilaç tedavileri kanser hücrelerinin ölmesine neden olabilir. Hedefli ilaç tedavisi genellikle kemoterapi ile birleştirilir. Bu tedavi ileri rahim ağzı kanseri için bir seçenek olabilir.
İmmünoterapi, bağışıklık sisteminin kanserle savaşmasına yardımcı olan bir ilaç tedavisidir. Vücudunuzun hastalıklarla savaşan bağışıklık sistemi kansere saldırmayabilir. Çünkü kanser hücreleri onları bağışıklık sistemi hücreleri tarafından algılanamaz hale getiren proteinler üretir. İmmünoterapi bu sürece müdahale ederek çalışır. Rahim ağzı kanseri için, kanser ilerlediğinde ve diğer tedaviler çalışmadığında immünoterapi düşünülebilir.
Palyatif bakım, ağrı ve ciddi bir hastalığın diğer semptomlarından kurtulmaya odaklanan özel tıbbi bakımdır. Palyatif bakım uzmanları, devam eden bakımınızı tamamlayan, ekstra bir destek sağlamak için sizinle, ailenizle ve doktorunuzla birlikte çalışır. Palyatif bakım diğer tedavilerle birlikte kullanıldığında, kişi kendini daha iyi hissedebilir.
Palyatif bakım doktorlar, hemşireler ve diğer özel olarak eğitilmiş profesyonellerden oluşan bir ekip tarafından sağlanır. Palyatif bakım ekipleri, hastalar ve aileleri için yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Bu bakım şekli, alabileceğiniz iyileştirici veya diğer tedavilerin yanında sunulmaktadır.
Hiç kimse kanser teşhisi için hazırlıklı değildir. Ancak, durumunuzla ilgili neler yapabileceğinizi kontrol etmek için adım atmak, hissettiğiniz şoku ve korkuyu yönetmeye yardımcı olacaktır. Duygularınızı bir arkadaşınızla veya aile bireyleriyle konuşmaktan çekiniyorsanız, profesyonel bir ekipten psikolojik destek almayı tercih edebilirsiniz.
Sorularınızı mutlaka yazın ve bir sonraki randevunuzda doktorunuzla konuşun. Kanser tedavileri yorucu olabilir. Arkadaş ve ailenizle sizin için en yararlı olacak destek yöntemlerini belirleyin. Hedeflere sahip olmak, kendinizi kontrol altında hissetmenize yardımcı olacaktır. İyi yemek, rahatlamak ve yeterince dinlenmek, kanserin stres ve yorgunluğu ile mücadeleye yardımcı olur.
Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı