Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanıİletişim
Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum UzmanıİletişimHafta hafta gebelik takibi ile bebeğinizin gelişimi hakkında bilgiler edinebilirsiniz. Her ne kadar haftalık gebelik değişimleri anlatılacak olsa da ilk haftalarda her gün bebeğin gelişiminde önemli ilerlemeler görülür. Gebeliğin en önemli belirtisi o ay adet görülmemesidir. Tabi her adet gecikmesi de gebelik belirtisi sayılmaz. Kanda gebelik testinin pozitif çıkması gebeliğin başladığının işaretidir.
İlk 6 Haftada GebelikKanda gebelik hormonunun artması ile birlikte adet gecikmesi dışında başka belirtiler de ortaya çıkmaya başlar. Hafta hafta gebelik ilerledikçe sabahları daha belirginleşen bulantı, midede ekşime ve yanma, koku ve tat değişiklikleri görülür. Sabah ve akşam arasında kilo farkı ortaya çıkar. Baş ağrıları, halsizlik, yorgunluk, açlık hissi ve sık idrara çıkma görülür. Göğüslerde dolgunluk ve hassasiyet oluşur.
6 haftalık bir gebeliğin en önemli olayı ultrason ile kalp atımlarının duyulabilmesidir. Anne ve baba bebeğin kalp atımlarını ilk kez bu haftada duymaya başlar. Bu onlar için paha biçilemez heyecan verici bir durumdur. Gelişim sadece kalpte olmaz. Bebeğin beyin, omurilik, kas ve kemik gelişimi başlar.
Hafta hafta gebelik serüveni sürerken 6-7. haftalarda bebek artık bir fasülye tanesi kadar olmuştur. Kol ve bacak tomurcukları gelişir. Parmaklar hafiften belirginleşir. Karnı bombe, başı ise öne eğimlidir. Gözler gelişmeye başlar. Anne karnı bu haftalarda pek büyümez. Çünkü bebek ve rahim boyutunda anlamlı bir artış henüz olmamıştır. Bu haftalarda gebelik genellikle kan, idrar testi ya da ultrason ile saptanabilir.
8 haftalık gebelikte bebek yaklaşık 15-16 mm uzunluğundadır. Yüzü hafiften belirginleşir. İç organları oluşmaya başlar. Bu haftalardaki iç organ gelişimi oldukça kritik bir süreçtir. Bu nedenle ilaç, kimyasal maddeler ve radyasyona karşı oldukça hassas bir dönemdir. Kalp damar sistemi gelişimini hızlı bir şekilde sürdürür. Bu haftalarda dakikadaki kalp atım hızı 140-150 civarındadır. El ve ayak parmakları uzarken diz ve dirseklerde artık belirginleşir. Bu haftada kas hareketleri izlenebilir.
Gebelikte 9-12. HaftalarSinir ve kas iskelet sisteminin gelişimini sürdürmesi ile gözlenen en önemli gelişmelerden biri de bebek hareketlerinin başlamasıdır. El ve ayaklarda, kol ve bacaklarda hareketlenmeler izlenir.
Bebeğin yüzü gelişmeye devam ederken göz, burun ve kulaklar şekillenmeye başlar. Göz kapakları gelişir. El ve ayaklarda tırnaklar, saç kökleri oluşmaya başlar. Bu haftalarda iç organ gelişimi tamamlanır. O yüzden hassas bir dönemdir. Bu haftanın sonu ile birlikte embriyonel dönem biter.
Hafta sonunda üst damak kapanmış ve ses telleri oluşmuştur. Fetus büyük oranda bir bebek görünümünü alır. Baş boyutu ile gövde eşitlenmiştir. Bebeğin büyümesi ile birlikte rahim boyutu artar. Bu da annenin karın çevresini genişletir. Bulantılar bir miktar azalır. Cilt altı toplardamarlar özellikle karın, göğüs ve bacaklarda belirginleşir. Haftanın sonuna doğru cinsiyet ultrason ile görülebilir.
Rahim içindeki bebek amniyon zarı denen bir kese içinde yüzer. Amniyon kesesi içinde bebeğin içinde yüzdüğü bir sıvı bulunur. Bebek bu sıvıyı yutar ve idrar olarak tekrar çıkartır. Bu olay bebeğin yutma ve idrar sisteminin işlediğinin bir işaretidir. Bu işleyişte görülen anormallikler bebeğin suyunda azalma ya da artma ile kendini gösterir.
Amniyon sıvısının bir diğer fonksiyonu bebeğin akciğer gelişimine katkı sağlamasıdır. Amniyon sıvısı bebeğin anne karnında her nefes alma hareketinde akciğerleri doldurur. Bu haftalarda tat duyusu oluşmaya başlamıştır. Kas ve iskelet sistemi güçlenir. Bebeğin derisinde ince küçük tüycükler ortaya çıkar. Bu tüycüklere lanugo adı verilir. Derinin altındaki yağ tabakasının kalınlığı oldukça az olduğu için bebeğin cildi bu haftalarda oldukça incedir.
Beyin ve omurilik sisteminin gelişmesi, kas iskelet sisteminin güçlenmesi ile birlikte bebek hareketleri artık anne tarafından hissedilmeye başlar. Bebek emme hareketini yapabilir. Anne bebeğin tekme hareketini hissedebilir. Sıçrama, irkilme ve ekstremite hareketleri ultrason ile görülebilir.
Bebeğin duyma işlevi oluşmaya başlar. Anne karnına ulaşan sesleri yavaş yavaş hisseder. Gebelik bulantıları daha da azalmıştır. Batın alt kısmında kramp tarzı ağrılar görülebilir. Bu haftada merakla beklenen bebeğin cinsiyeti ultrason ile görülebilir.
Gebelikte 17-21. HaftalarBebek bu haftalarda artık daha kuvvetli hale gelmiştir. Ancak haftalar ilerledikçe hareket alanı kısıtlanmaya başlar. Sindirim sisteminin gelişmesi ile birlikte mekonyum adı verilen dışkı oluşumu başlar. Normal bir gebelikte amniyon sıvısı içine dışkı atılması olmaz. Eğer böyle bir durum olursa mekonyum akciğerlere kaçarak doğumda solunum sıkıntısı yaratır.
Hafta hafta gebelik ilerledikçe bebeğin derisi verniks caseosa denen beyaz bir madde ile örtülür. Bu bebeğin cildini koruyan bir katman yaratır. Bebeğin dolaşım sistemi anneden gelen temiz kanı tüm vücuda dağıtır. Akciğerlerde solunum için gerekli hava kesecikleri oluşmaya başlar. Bu haftalarda bebek anne karnında uyku ve uyanıklık dönemi yaşar. Uyanık olduğu zaman hareketlidir. Dışarıdan gelen seslere tepki verir. Müzikleri duyabilir. Bebek anne karnında annenin bağırsak, kalp ve solunum hareketlerinden kaynaklı uğultulu bir ortamda gelişir. Bebek bu uğultuya öyle alışır ki doğum sonrası ağladığı dönemlerde uğultulu sesler onu sakinleştirebilir.
Bu haftanın sonuna doğru bebeğin büyüme hızı ilk haftalara göre azalır. Bebek anne karnında yarı oturur bir pozisyonda durmaktadır. Uyku hali düzene girer. Kilo alma zamanı gelmiştir. Kaş ve kirpikleri çıkar. Saçları uzar. 15-18 haftalar arasında 3’lü tarama testi yapılır. 3’lü tarama testinde risk saptanan gebelere amniyosentez planlanır.
18-22 haftalar arasında detaylı ultrason yapılır. Detaylı ultrasonu bir radyoloji uzmanı yapar. Detaylı ultrason ile bebek morfolojik olarak değerlendirilir. Detaylı ultrason ile:
Detaylı olarak değerlendirilir.
Gebelik hormonu anne derisinde koyulaşmalara neden olur. Bebeğin büyümesi ve rahim boyutlarının artması annede kabızlık görülmesine neden olabilir. Ayak bilekleri ve çevresinde ödeme bağlı şişlikler görülebilir.
Bu haftalarda bebeğimiz görünüm olarak yeni doğan bir bebeğe oldukça benzer. Göz rengi daha belli olmasa da göz kapakları ve kaşlar oluşmuştur. Dudaklar daha dolgun hale gelir. Tat alma duyusu bu haftalarda oluşmaya başlar. Diş tomurcukları oluşur. İç kulağın gelişmini tamamlaması ile birlikte bebeğimiz seslere daha net tepkiler verir. Bu haftalarda bebeğin kilo alımı daha belirgin bir hal alır. El ve ayağındaki çizgiler belirginleşmiştir. Deri üzerindeki kırışıklıklar azalır. Bebeğimiz anne karnında solunum hareketleri yapar.
Hafta hafta gebelik sürecinde bu noktada bebek hareketlerini anne daha net hissedebilir. Anne karnından geçen gün ışığına bebek tepki verebilir. 24 haftalık bir bebek eğer doğarsa anne karnı dışında özel ortam ve şartlarda yaşatılabilmektedir. O yüzden bu hafta kritik bir öneme sahiptir. Akciğer keseciklerinin içinde keseciğin büzüşmesini engelleyen ve yüzey gerilimini artıran bir sıvı salgılanır. Bu maddenin oluşumu ya da salgılanmasındaki bozulmalar kendini solunum güçlüğü ile belli eder.
Bu haftalarda gebeliğe bağlı ruhsal değişimler, sinirlilik, mutsuzluk, yorgunluk, uyku düzeninde bozulmalar görülebilir. Tüm bunların olacağını önceden bilmek eş ve aile desteği ile kolaylıkla atlatılabilir. Sır ve bel ağrıları, ayak ve bacak krampları olabilir. Dinlenme ile kramplar azalır. Karın çevresinin büyümesi ile deride çatlamalar görülebilir.
Gebelikte 27-31. HaftalarBu haftalarda bebek 1-1,5 kg kadar olmuştur. Bu haftalarda bebeğin artık uyku düzeni vardır. Göz kapakları kapanıp açılır. Sesleri duyar. Koku ve tat duyusu gelişmiştir. Parmak emme, esneme ve hıçkırma gibi hareketler yapar. Gece ve gündüzün farkındadır.
Deri altı yağ hacmi doğuma kadar artış gösterir. Bu da vücut ısısının korunmasında oldukça önemlidir. Kas iskelet sistemi artık daha güçlüdür. Erkek bebeklerde testisler aşağı yumurtalıklara doğru iner. Kız bebeklerde klitoris denilen yapı belirginleşir. Gebeliğin ilerlemesi ile birlikte karın içi basınç artışı nefes almayı zorlaştırabilir. Yan yatmak, yüksek yastık kullanmak anneyi rahatlatır.
Rahmin idrar kesesine bası yapması ise gebelik ilerledikçe sık idrara çıkma şeklinde belirti verir. Bası bulgusuna bağlı bacaklarda cilt altı toplardamarlar belirginleşir. Varisi olanlarda damar genişlemeleri izlenir. 30’uncu haftada rahim gerginliğini sağlayan kasılmalar görülür. Bu kasılmalar sırasında kasıklarda ağrı hissedilebilir.
Hafta hafta gebelik devam ederken bu haftalarda bebek ağırlığı 1,7 kg’ı bulur. Deri altı yağ tabakası kalınlaşmaya devam eder. Yağ tabakasının kalınlaşması ile bebek cildi kırmızıdan pembeye doğru kayar. Tabi bu süreçte sadece yağ doku hacmi artmaz. Kas ve kemik yapılarda da hacim artışı olur.
Bebeğin boyu uzadıkça ve kilo aldıkça anne karnında daha çok yer işgal eder. Bu da bebek hareketlerinin anne tarafından hissedilmesini zorlaştırır. Deri kıvrımları daha belirgin bir hal alır. Kafatası kemikleri doğumun rahat ve kolay gerçekleşebilmesi için esnek bir yapıdadır.
Bebeğin içinde yüzdüğü sıvı hacim olarak bu hafta en fazla miktardadır. Bebek günün çoğunda uyur. Kalp ve dolaşım sistemi ile akciğer yapıları bu haftalarda oldukça gelişmiştir. Gebeliğin ilerlemesi ile birlikte bebeğin başı doğum kanalına girer. Rahmi doğuma hazırlayan kasılmalar daha sık görülür. Gebeler bu haftalarda uyku sorunu yaşayabilirler. Sol yana doğru yatmak anneyi rahatlatır. Bel ve sırt ağrıları görülebilir.
Bu haftalardaki bir bebek artık doğuma hazır duruma gelmiştir. Bebeğin akciğerlerindeki hava kesecikleri ve içindeki gerginliği sağlayan madde doğum için hazır duruma gelmiştir. Bebek anne karnında başını sağa sola çevirme, el, kol ve bacak hareketleri gibi daha üst becerileri yapabilir duruma gelmiştir. Bu haftalarda ağrısız rahim kasılmaları daha sık olur. Ağrıların başlaması ve kasılmaların sık olması ile doğum başlar. Su kesesi doğum sancılarının başlaması sonrasında açılır. Kasılmalar daha da artar.
Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı