Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanıİletişim
Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum UzmanıİletişimYumurtalık kanseri (over kanseri), yumurtalıklarda başlayan bir kanser türüdür. Dişi üreme sistemi, rahmin her iki tarafında birer tane olmak üzere iki yumurtalık içerir. Her biri bir badem büyüklüğünde olan yumurtalıklar, yumurtanın yanı sıra östrojen ve progesteron hormonları üretir.
Yumurtalık kanseri sıklıkla pelvis ve karın içine yayılana kadar tespit edilmez. Bu geç aşamada, yumurtalık kanserinin tedavisi daha zordur.
Hastalığın yumurtalıkla sınırlı olduğu erken evre yumurtalık kanserinin başarılı bir şekilde tedavi edilmesi daha olasıdır. Cerrahi ve kemoterapi genellikle yumurtalık kanserini tedavi etmek için kullanılır.
Erken evre yumurtalık kanseri nadiren semptomlara neden olur. İleri evre yumurtalık kanseri, daha yaygın, iyi huylu durumlar ile karıştırılan az sayıda ve spesifik olmayan semptomlara yol açabilir.
Yumurtalık kanseri belirtileri ve semptomları şunları içerebilir;
Doktor Kontrolü
Sizi endişelendiren herhangi bir belirti veya semptomunuz varsa doktorunuzdan randevu alın. Ailede yumurtalık kanseri veya meme kanseri öyküsü varsa, yumurtalık kanseri riskiniz hakkında doktorunuzla konuşun. Doktorunuz, meme ve yumurtalık kanseri riskinizi artıran belirli gen mutasyonlarının testini tartışmak için sizi genetik bir danışmana yönlendirebilir.
Yumurtalık kanserine neyin neden olduğu açık değildir. Ancak doktorlar hastalık riskini artırabilecek faktörler tanımlamıştır. Genel olarak kanser, hücre DNA'sında mutasyonlar geliştirdiğinde başlar. Mutasyonlar, hücreye tümör oluşturarak, hızla büyümesini ve çoğalmasını söyler. Anormal hücreler, sağlıklı hücreler ölse de yaşamaya devam eder. Yakındaki dokuları istila edebilir ve vücudun başka bir yerine yayılmak (metastaz) için lenf ve kan dolaşımını kullanabilir.
Kanserin başladığı hücre tipi, yumurtalık kanserinin şeklini belirler. Yumurtalık kanseri türleri şunlardır;
Epitelyal tümörler: Yumurtalıkların dışını kaplayan ince doku tabakasında başlayan kanser türüdür. Yumurtalık kanserlerinin yaklaşık yüzde 90'ı epitelyal tümörlerdir.
Stromal tümörler: Yumurtalık dokusunun hormon üreten hücrelerinde görülen kanser türüdür. Bu tümörler genellikle diğer yumurtalık tümörlerinden daha erken bir aşamada teşhis edilir. Yumurtalık tümörlerinin yaklaşık % 7'si stromal hücreli kanserlerdir.
Germ hücreli tümörler: Yumurta üreten hücrelerde başlayan kanser türüdür. Bu nadir yumurtalık kanserleri genç kadınlarda görülür.
Yumurtalık kanseri riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır;
Yaş: Yumurtalık kanseri her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en çok 50-60 yaş arası kadınlarda görülür.
Kalıtsal gen mutasyonları: Yumurtalık kanserlerinin küçük bir kısmına aileden gelen gen mutasyonları neden olur. Yumurtalık kanseri riskini arttırdığı bilinen genlere meme kanseri geni 1 (BRCA1) ve meme kanseri geni 2 (BRCA2) denir. Bu genler aynı zamanda meme kanseri riskini de arttırır. Lynch sendromu ile ilişkili olanlar da dahil olmak üzere diğer gen mutasyonlarının, yumurtalık kanseri riskini arttırdığı bilinmektedir.
Ailede yumurtalık kanseri öyküsü: Yumurtalık kanseri olan iki veya daha fazla yakın akrabası olan kişilerde hastalık riski artar.
Östrojen hormonu replasman tedavisi: Özellikle uzun süreli kullanımda ve yüksek dozlarda riski artırır.
Menstrüasyonun başladığı ve bittiği yaş: Erken yaşta adet görmek, menopoza geç yaşta girmek veya her ikisinin olması yumurtalık kanseri riskini artırabilir.
Yumurtalık kanserini önlemenin kesin bir yolu yoktur. Ancak riskinizi azaltmanın yolları olabilir;
Doğum kontrol hapı kullanımı: Doğum kontrol haplarının sizin için uygun olup olmadığını doktorunuza danışın. Oral kontraseptif kullanan kadınların yumurtalık kanseri riski azalmış olabilir. Ancak oral kontraseptiflerin de kendi riskleri vardır, bu nedenle yarar zarar durumunu doktorunuzla görüşün.
Risk faktörlerinizi doktorunuza danışın: Ailenizde meme ve yumurtalık kanseri öyküsü varsa, bunu doktorunuza iletin. Doktorunuz bunun kendi kanser riskiniz için ne anlama gelebileceğini belirleyebilir. Bazı durumlarda, doktorunuz genetik testin sizin için doğru olup olmayacağına karar vermenize yardımcı olabilecek bir genetik danışmana başvurmanızı isteyebilir.
Yumurtalık kanseri riskinizi artıran bir gen mutasyonunuz varsa, kanseri önlemek için doktorunuz uygun görürse, yumurtalıkların çıkarılması ameliyatı düşünülebilir.
Yumurtalık kanserini teşhis etmek için kullanılan testler ve prosedürler şunlardır;
Alt batın muayenesi: Alt batın muayenesi sırasında doktorunuz vajinal yoldan pelvik organlarınızı değerlendirir. Yukardan karnınıza diğer eli ile hafifçe bastırarak olası kitleleri araştırır. Doktor ayrıca muayenede dış genital organı, vajinayı ve rahim ağzını görsel olarak inceler.
Görüntüleme yöntemleri: Karnınızın ve alt batının ultrason veya BT taramaları, yumurtalıklarınızın boyutu, şekli ve yapısını belirlemeye yardımcı olabilir. Olası kitlelerin saptanması yanında, BT ile ayrıca kanser yayılımı da görüntülenmiş olur.
Kan testleri: Kan testleri, genel sağlığınızı belirlemenize yardımcı olabilecek organ fonksiyon testlerini içerebilir. Ayrıca yumurtalık kanserini gösteren tümör belirteçleri için kan testi yapılabilir. Örneğin, kanser antijeni (CA) 125 testi, yumurtalık kanseri hücrelerinin yüzeyinde sıklıkla bulunan bir proteini tespit edebilir. Bu testler kanser olup olmadığını söyleyemez, ancak teşhis ve prognoz hakkında ipuçları verebilir.
Ameliyat: Bazen ameliyat yapmadan teşhisten emin olunamayabilir.
Yumurtalık kanseri teşhisi doğrulandıktan sonra, tedavi planı kanserin yayılım düzeyi göz önüne alınarak yapılır. Yumurtalık kanseri 4 evre kullanılarak belirtilir, en düşük evre kanserin yumurtalıklarda sınırlı olduğu evre 1’dir. Evre 4’te, kanser vücudun uzak bölgelerine yayılmıştır.
Yumurtalık kanserinin tedavisi genellikle cerrahi ve kemoterapinin bir kombinasyonunu şeklindedir. Yumurtalık kanserini ortadan kaldırma işlemleri şunları içerir;
Tek bir yumurtalığı çıkarmak (ooferektomi): Yumurtalığın dışına yayılmamış, çok erken evre kanser için, etkilenen yumurtalık ve fallop tüpü ameliyat ile çıkarılır. Bu prosedür çocuk sahibi olma durumunu koruyabilir.
Her iki yumurtalığın alınması (bilateral ooferektomi): Her iki yumurtalığınızda kanser varsa, ancak ek kanser belirtisi yoksa cerrahınız hem yumurtalıkları hem de her iki fallop tüpünü çıkarabilir. Bu prosedür uterusunuzu sağlam bırakır, böylece kendi dondurulmuş embriyolarınızı veya yumurtalarınızı kullanarak veya bir donörden gelen yumurtalarla hamile kalabilirsiniz.
Rahim ve yumurtalıkların alınması: Kanser daha genişse veya çocuk sahibi olma yeteneğinizi korumak istemiyorsanız, cerrahınız yumurtalıkları, fallop tüplerini, uterusu, yakındaki lenf düğümlerini ve bu yapıları örten yağlı karın dokusunu (omentum) çıkaracaktır.
İleri kanser cerrahisi: Kanser ilerlemişse, doktor kemoterapi önerebilir. Ardından kanseri olabildiğince çıkarmak için ameliyat yapabilir.
Kemoterapi, kanser hücreleri de dahil olmak üzere vücutta hızlı büyüyen hücreleri öldürmek için çeşitli kimyasallar kullanan bir ilaç tedavisidir. Kemoterapi ilaçları bir damara enjekte edilebilir veya ağızdan alınabilir. Bazen ilaçlar doğrudan karına (intraperitoneal kemoterapi) enjekte edilir.
Kemoterapi genellikle ameliyattan sonra kalan kanser hücrelerini öldürmek için kullanılır. Tümörü küçültmek için ameliyattan önce de kullanılabilir.
Hedefli terapi, kanser hücrelerinizde bulunan belirli güvenlik açıklarını hedefleyen ilaçlar kullanır. Hedefli tedavi ilaçları genellikle ilk tedaviden sonra geri dönen yumurtalık kanserini veya diğer tedavilere direnen kanseri tedavi etmek için ayrılmıştır. Doktorunuz, hangi hedef tedavisinin kanseriniz üzerinde bir etkisi olacağını belirlemek için kanser hücrelerinizi test edebilir.
Hedefli tedavi, kanser araştırmalarının aktif bir alanıdır. Birçok klinik çalışma yeni hedefe yönelik tedavileri test etmektedir.
Palyatif bakım, ciddi bir hastalığın ağrı ve diğer semptomlarından kurtulmaya odaklanan özel tıbbi bakımdır. Palyatif bakım uzmanları, devam eden bakımınızı tamamlayan ekstra bir destek sunmak için sizinle, ailenizle ve diğer doktorlarınızla birlikte çalışır. Palyatif bakım, cerrahi ve kemoterapi gibi diğer agresif tedaviler sırasında yapılabilir.
Palyatif bakım diğer tüm uygun tedavilerle birlikte kullanıldığında, kişi kendini daha iyi hissedebilir ve daha uzun yaşayabilir.
Palyatif bakım doktorlar, hemşireler ve diğer özel olarak eğitilmiş profesyonellerden oluşan bir ekip tarafından sağlanır. Palyatif bakım ekipleri, kanserli insanlar ve aileleri için yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Bu bakım şekli, alabileceğiniz iyileştirici veya diğer tedavilerin yanında sunulmaktadır.
Yumurtalık kanseri tanısı almak kişi için endişe verici olabilir. Zamanla duygularla başa çıkmanın yolları bulunacaktır. Duygularınızı bir arkadaşınızla veya aile üyenizle konuşmaktan çekinebilir veya resmi bir destek grubuyla görüşmeyi tercih edebilirsiniz. Kanser mağdurlarının aileleri için destek grupları da mevcuttur. Kanser tedavileri yorucu olabilir. Bu yüzden yakınlarınıza sizin için en faydalı olan şeyleri bildirin. Hedeflere sahip olmak, kendinizi kontrol altında hissetmenize yardımcı olur ve size bir amaç duygusu verebilir. Ancak ulaşabileceğiniz hedefler seçin. İyi yemek, rahatlamak ve yeterince dinlenmek, kanserin stres ve yorgunluğu ile mücadeleye yardımcı olacaktır.
Op. Dr. Funda Yazıcı ErolKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı